9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü
Dünya Sağlık Örgütü tarafından tütün ürünlerine karşı küresel bilinci arttırmak amacıyla 1987 yılından bu yana 9 Şubat Dünya Sigarayı Bırakma Günü olarak anılmaktadır. Ülkemizde ve dünyada insan sağlığını bozan en önemli etken sigara kullanımıdır. “9 Şubat Dünya Sigara Bırakma Günü” sigara kullanma alışkanlığı olan insanların sigaranın zararları konusundaki bilgilerini artırarak bu bağımlılıktan uzaklaşmasına sebep olacak birtakım davranış değişikliklerine sebep olmaktır.
Tütün kontrolü ile ilgili temel uygulamalardan birisi sigara içenlerin bu davranıştan vazgeçmelerini sağlamaktır. Hekimlerin hastalarının tütün kullanım durumunu öğrenmesi ve bırakma için motive etmesi ilk aşama olarak büyük önem taşımaktadır. Her hastaya etkin tedavilerin varlığı anlatılmalı ve tedavi önerilmelidir. Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi ve bu düzenlemenin devamı olan MPOWER stratejilerinin temel maddeleri arasında sigaranın bırakılması da yer almaktadır. Sigara içen kişilerin sigara içmeyi sürdürme veya bırakma konusundaki konumları 5 aşamalı bir süreçtir. Sigaranın bırakılması çalışmalarında amaç, bu basamakların herhangi birisinde bulunan bir kişinin bir üst basamağa geçmesini sağlamak, bu şekilde sigarayı bırakmaya yönlendirmektir:
Farklı evrelerdeki bireylerin ihtiyaçları birbirinden çok farklıdır. Dolayısıyla hekimin yaklaşımı da hangi evrede olduklarına göre değişeceğinden bireyin çok iyi tanımlanması gereklidir.
Bırakmayı düşünmeyenler (pre-contemplation): Bu gruptaki kişiler sigarayı bırakmayı düşünmez ve sigaranın bir davranış problemi olduğunu kabul etmeyebilir. Bu gruptaki kişilere bilgilendirme ve duyarlık artırma amacı ile sigara içmenin kendileri ve çevresindeki kişilerin sağlığı açısından yol açacağı sakıncalar ile birlikte sigara içmenin ekonomik, çevresel, sosyal vb. açılardan olası sakıncaları anlatılmalıdır.
Bırakmayı düşünenler (contemplation): Bu gruptaki kişiler henüz bırakmaya karar vermemiştir fakat bırakmayı düşünür ve sigaranın sağlığa zararları, bırakma yolları hakkında bilgi edinme sürecindedir. Bu kişiler yardım almaya hazır oldukları için bu kişilere yaklaşmak daha kolaydır. Görüşmelerde sigara bırakma yöntemleri ile ilgili bilgi verilebilir, sigarayı bıraktıkları zaman sağlık, ekonomik vb. açılardan kazanımları anlatılmak suretiyle sigarayı bırakma konusundaki düşünceleri pekiştirilebilir.
Bırakmaya hazırlananlar (preparation): Bu gruptakiler sigarayı bırakma konusunda kararlı olanlardır, sigarayı bırakmasına yardım edecek bir plan ve strateji geliştirmiştir. Görüşmelerde bu kişilere sigara bırakma yaklaşımları anlatılmalı, sigarayı bırakma sırasında karşılaşabilecekleri olası güçlükler ve bu güçlüklerle nasıl baş edebilecekleri konusunda bilgi verilmeli, kişiler sigarayı bırakmak için bir tarih belirlemeye yönlendirilmelidir.
Bırakmayı başaranlar (action): Bu kişileri sigarayı bıraktıkları için kutlamak gerekir. Bu süreçte nikotin yetmezliğine bağlı olabilecek bazı sorunlar konusunda bilgilendirme yapılmalı, sorun yaşadıklarında destek sağlanacağı konusunda güvence verilmelidir.
Bırakmış durumunu sürdürenler (maintenance): Sigarayı bırakmış kişiler için her an tekrar sigara içmeye başlama riski vardır. Bu nedenle sigarayı bırakmış olan kişiler özellikle ilk günler ve ilk haftalarda desteklenmeli, sigarasız geçen her günün kendilerini güvende hissetmeleri bakımından önemli olduğu vurgulanmalıdır.
Her hekim mesleğinin kendisine yüklediği sorumlulukların bir gereği olarak tütün kontrolü mücadelesini hayatının bir parçası haline getirmelidir. Çünkü Hipokrat’tan bu yana “önce zarar vermeme” ilkesi hekimlik mesleğinin temel düsturu olmuştur. Tütün salgını ise her şeyden önce sağlığa, ekonomiye ve doğaya zarar vermektedir.